Ochse und Schwein (Erzählstoff)

Ochse und Schwein (Erzählstoff)
Regest	Der Ochse erklärt dem fragenden Schwein, warum er wiederkäut. (Dicke, Gerd/Grubmüller, Klaus: Die Fabeln des Mittelalters und der Frühen Neuzeit, S. 530)
Fassungen	Buch der natürlichen Weisheit (Ulrich von Pottenstein), Nr. I, 11 Spiegel der wyßheit (Sebastian Münster), Nr. I, 11, Bl. 9v-10v Spiegel der natürlichen weyßhait (Daniel Holzmann), 8
Forschung (s.a. unter Fassungen)	Dicke, Gerd/Grubmüller, Klaus: Die Fabeln des Mittelalters und der Frühen Neuzeit, S. 530f.

Lateinische Version (Cyrillus, Nr. II, 29), 1. Hälfte 14. Jhd.

Die deutsche Tradition baut auf einer lateinischen Quelle auf (Cyrillus, Nr. I, 11 (Grässe, Johann Georg Theodor (Hg.): Die beiden ältesten lateinischen Fabelbücher des Mittelalters. Tübingen 1880, S. 16-18)).

Cyrillus: Speculum Sapientiae

Übersetzung

Diligentiori ruminatione omnia digeras, priusquam agas. Post aliquantulam sumpti digestionem edulii ipsum bos retribuens faucibus cum recubans ruminaret, porcus hoc adspiciens ad eum venit et dixit: "Quid est quod agis, cornute?" Cui ille: "Rumino." Tunc porcus: "Parum ante tam onerosum iugum deposuisti, ut quid modo non quiescis? Nonne semel satis est masticasse? Ad haec bos ita fertur dixisse: "Nimirum, frater, si ruminares, nullatenus ita sentires. Ubi quaeso situs est alimenti sensus? Nonne in faucibus? Et propter hoc quanto diligentius edulium masticamus, tanto amplius totius rei saporem percipimus et iudicialem gustum vehementius delectamus; revera molares dentes in duplo provida ob hoc natura composuit, ut masticatio maior adsit, et gustativus sensus providenter locatus est in ore, ut delectatione cibum diutius teneamus sub fauce. Quin et ruminans melius digero et alimentum in fine per amplius depuratum assumo." Tunc porcus his auditis adiunxit: "Quis ruminare te docuit?" Et ille: "Nimirum ars illa me hoc agere erudivit in corpore, quae sapientem edocuit ruminare in mente. Cuncta namque subtili medicamine ruminat prudens quae aut dicit aut facit, propterea quidem digesta loquitur et purgata similiter operatur. Ad quid enim communicatum est homini clarum rationis consilium, et tarn carissimum concessum est illi meditationis bonum? Nonne ut his salubriter in agendis utatur? Unde praemeditationis masticatio semper praeponenda est in cunctis humanis actibus, si sapientia gubernantur, ut universa digestiora et puriora consequantur. Nec semel satis est rem agendam videre, sed ne- cesse est eam subtiliter pluries rumiuare. Sicut quatuor di- gestionibus eibus praecoquitur, ut deinde membris purior atque veracior tribuatur, omnis eibus, autequam anirnaä uniatur, 30 quatuor purgetur digestionibus. Primo vadit ad stomachum et ibi digeritur et sequestratur purum ab impuro et quod im- purum est, emittitur per secessum. Deinde purum derelictum ad hepar mittitur, et ibi digeritur et .fit sanguis et sequestratur purum ab impuro et impurum emittitur per urinam. Deinde 3ö derelictuni purum a venis attrahitur et ibi tertio digeritur et sequestratur purum ab impuro et impurum emittitur per su- dorem et Sputum. Deinde purum derelictum per membra spargitur et in membris quarto digeritur et sequestratur purum ab impuro et illud irnpurum, quod quasi purum est, servatur in vasis spermaticis et in generatione emittitur. Parissimum autem derelictum conversum in membrorum substantiam fina- liter animae copulatur factum vivum et substantia vitae. Unde 6 nulla cibalis impuritas accedit ad animam, nisi cum quater mundificatus sit omnis cibus. Tu quidem ergo, carissime, quia non rumin as , impurius suscipis alimentum , et ob hoc divina lege judicaris immundus. Quibus auditis erubescens porcus recessit.

Übersetzung