Lob der guten Fut (Z34): Unterschied zwischen den Versionen

Aus Brevitas Wiki
Zur Navigation springen Zur Suche springen
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Keine Bearbeitungszusammenfassung
 
(55 dazwischenliegende Versionen desselben Benutzers werden nicht angezeigt)
Zeile 5: Zeile 5:
| entstehungsort    =  
| entstehungsort    =  
| auftraggeberin    =  
| auftraggeberin    =  
| überlieferung      = Dresden, Sächsische Landesbibliothek: Mscr. Dresd. M 68, 79ra-79vb<br />München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm 270, 121r<br />München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm 379, 86r-87v<br />Salzburg, Stiftsbibliothek St. Peter: b IV 3, 89r-91r<br />Sterzing, Stadtarchiv: ohne Signatur (Sterzinger Miszellaneen-Handschrift): 31v-32r
| überlieferung      = Dresden, Sächsische Landesbibliothek: Mscr. Dresd. M 68, 78ra-78vb<ref>Bei [[Klingner, Jacob/Lieb, Ludger: Handbuch Minnereden]], Band 1, S. 1019, fälschlich 79ra-79vb.</ref><br />München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm 270, 121r<br />München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm 379, 86r-87v<br />Salzburg, Stiftsbibliothek St. Peter: Cod. b IV 3, 89r-91r<br />Sterzing, Stadtarchiv: ohne Signatur (Sterzinger Miszellaneen-Handschrift): 31v-32r
| ausgaben          = [[Anonymus: Fvtilitates Germanicau medii aevi ad fidem codicvm manv script]], S. 10-14
| ausgaben          = [[Anonymus: Futilitates Germanicae medii aevi ad fidem codicum manu script]], S. 10-14<br />[[Hefti, Paula (Hg.): Codex Dresden M 68]], S. 130-134<br />[[Leiderer, Rosmarie (Hg.): Zwölf Minnereden des Cgm 270]], S. 130-134<br />[[Thurnher, Eugen/Zimmermann, Manfred (Hg.): Die Sterzinger Miszellaneen-Handschrift]]<br />[[Zimmermann, Manfred (Hg.): Die Sterzinger Miszellaneen-Handschrift]], S. 113-115
| übersetzungen      =  
| übersetzungen      =  
| forschung          = [[Klingner, Jacob/Lieb, Ludger: Handbuch Minnereden]], Band 1, S. 1019f.
| forschung          = [[Altenhöfer, Florian: Lob der guten Fut]]; [[Coxon, Sebastian: Laughter and Narrative in the Later Middle Ages]], S. 29 Anm. 130; [[Fischer, Hanns: Studien zur deutschen Märendichtung]], S. 45f.; [[Gerhardt, Christoph: Grobianische Diätetik]], S. 12-24; [[Klingner, Jacob/Lieb, Ludger: Handbuch Minnereden]], Band 1, S. 1019f.; [[Kunze, Konrad: Lob der guten Fut]]; [[Leiderer, Rosmarie (Hg.): Zwölf Minnereden des Cgm 270]], S. 38f.; [[Zimmermann, Manfred (Hg.): Die Sterzinger Miszellaneen-Handschrift]], S. 264-267


}}
}}
== Synopse der Überlieferung<ref>Transkriptionsrichtlinien: Abkürzungen werden in () aufgelöst; Nachträge werden gekennzeichnet (\von unten/, /von oben\, |von der Seite|); hochgestellte Vokale werden in den Fließtext übernommen; moderne Unterscheidung von u, v, w; Moderne Unterscheidung von i, j; Vereinheitlichung unterschiedlicher s-Formen zu s, Beibehaltung von ß; grundsätzliche Kleinschreibung, Großschreibung nur bei Versmarkierung beibehalten (und ggf. vereinheitlicht); Weglassen von Interpunktion; ggf. Einfügen von Zeilenumbrüchen bei Versgrenzen; ӱ → y; ë → e.</ref> ==
{| class="wikitable"
|-
|style="border-width: 1px 1px 5px 1px"|Mscr. Dred. M 68
|style="border-width: 1px 1px 5px 1px"|Cgm 270<ref>"In Mü4 wurde der Text durch Heraustrennung von Bl. 120 und
der oberen Hälfte von Bl. 121 weitgehend entfernt (gegebenenfalls durch den Vorbesitzer H. Lauginger, 1553, vgl. den Besitzereintrag auf dem neu eingeklebten Teil von Bl. 121). Die auf 121r verbliebenen Verse sind radiert und mehrfach durchgestrichen" ([[Klingner, Jacob/Lieb, Ludger: Handbuch Minnereden]], Band 1, S. 1018).</ref>
|style="border-width: 1px 1px 5px 1px"|Cgm 379
|style="border-width: 1px 1px 5px 1px"|Cod. b IV 3
|style="border-width: 1px 1px 5px 1px"|Sterzinger Miszellaneen-Handschrift
|-
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|35
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|Der spruch ist von einer fud
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|
|-
|style="vertical-align:top; white-space: pre;"|<span style="color:#FF0000">'''E'''</span>s ist je d(er) welt lauff<br /><span style="color:#FF0000">D</span>z an d(er) liebin leit d(er) kauff<br /><span style="color:#FF0000">M</span>ange(n) fräuet d(er) may<br/><span style="color:#FF0000">M</span>ange(n) freuet d(er) turnay<br /><span style="color:#FF0000">M</span>ange(n) fräuet fed(er)spil<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o fräut sich manger tri(n)cke(n)s vil<br /><span style="color:#FF0000">M</span>ange(n) fräuend jagend hund<br /><span style="color:#FF0000">M</span>anger fräuet sich d(er) stund<br /><span style="color:#FF0000">W</span>en(n) er zuo dem tancz kome(n) sol<br /><span style="color:#FF0000">M</span>ange(m) ist <s>mit</s> mit frau(e)n wol<br /><span style="color:#FF0000">M</span>ange(n) fräuent üppig tant<br /><span style="color:#FF0000">M</span>angen fräuet sein gewant<br /><span style="color:#FF0000">M</span>anger kan nit fräud suoch(e)n<br /><span style="color:#FF0000">E</span>r läs dan(n) ab den buoch(e)n<br /><span style="color:#FF0000">D</span>ie lantfarer fräue(n)t sich<br /><span style="color:#FF0000">W</span>en(n) si varend vo(n) reich ze rich<br /><span style="color:#FF0000">J</span>ed(er) ma(n) hätt hoh(e)n muot<br /><span style="color:#FF0000">H</span>ätt er was in deuchti guot<br /><span style="color:#FF0000">Ü</span>ber das alz sö fräuet mich<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud sich(er)lich<br /><span style="color:#FF0000">W</span>an(n) was ma(n) hört od(er) sicht<br /><span style="color:#FF0000">D</span>z ist gen ain(er) guote(n) fud nicht<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guote fud machet esel schryen<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud machet vogel wyen<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud machet hüglich pfau(e)n<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud machet kacz(e)n rau(e)n<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud machet frisch heut<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud raizt vich un(d) leut<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud machet rincz(e)n rancz(e)n [78va]<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotu fud machet münch tancz(e)n<br /><span style="color:#FF0000">A</span>iner guote(n) fud von nataur<br /><span style="color:#FF0000">D</span>(er) freut sich allu creataur<br /><span style="color:#FF0000">N</span>u(n) merckend wz die guot fud sy<br /><span style="color:#FF0000">D</span>ie mich machet sorge(n) frey<br /><span style="color:#FF0000">W</span>en(n) ain weiplich pild wol gestalt<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed ze ju(n)g noch ze alt<br /><span style="color:#FF0000">H</span>at ain lieplich angesicht<br /><span style="color:#FF0000">I</span>r auge(n) ir brau(e)n wol gericht<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd ist ir die naß slecht<br /><span style="color:#FF0000">S</span>chickt sich d(er) mu(n)d darzuo recht<br /><span style="color:#FF0000">A</span>ls ob er vo(n) rötin prin<br /><span style="color:#FF0000">S</span>ind den(n) ir wang un(d) ir kin(n)<br /><span style="color:#FF0000">V</span>o(n) liecht(er) varb un(d) ir kel<br /><span style="color:#FF0000">V</span>o(n) fein(er) farb fein und hel<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) davor an dem gerüst<br /><span style="color:#FF0000">A</span>n dez hercz(e)n tavel prüst<br /><span style="color:#FF0000">D</span>ie vorna(n) auß pauss(e)n<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) auß dem hauptloch lauss(e)n<br /><span style="color:#FF0000">A</span>lz ain taub auß aine(m) kruog<br /><span style="color:#FF0000">I</span>st ir dan(n) d(er) lyb darzuo cluog<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed(er) zekurcz noch ze lang<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) da by ain hüpscher gang<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed(er) zegroß noch zeclain<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) den(ne) zwisch(e)n die pain<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in präin fud gefleczet<br /><span style="color:#FF0000">A</span>uff aine(n) herte(n) ars geseczet<br /><span style="color:#FF0000">D</span>(er) trucken ist und haisß<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) vast geprämbt um(b) de(n) kraisß<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gebust un(d) vorna(n) off(e)n<br /><span style="color:#FF0000">O</span>bs das glück hett getroff(e)n<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as si hätt praunes har<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gepackot on gevar<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) ob(e)n wol um(b) welbet<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) inne(n) rotvar unv(er)selbet<br /><span style="color:#FF0000">A</span>ls ob si beseczt sey mit lösch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed(er) zelang noch zerösch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed(er) zeweit noch ze eng<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as ma(n) on ain groß getreng<br /><span style="color:#FF0000">H</span>offlich dar ein komen mag [78vb]<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o gelept ich nie so lieb(e)n tag<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näms für tancz(e)n un(d) für ray(e)n<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näm si für de(n) süss(e)n mayen<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näms für silber un(d) für gold<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näms für d(er) künig sold<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näms für all jagend hund<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näms für all rot mund<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näm si fer(er) un(d) vil<br /><span style="color:#FF0000">F</span>ür allerhand ved(er)spil<br /><span style="color:#FF0000">M</span>an mag sich nücz erdenck(e)n<br /><span style="color:#FF0000">D</span>az sich tieffer müg gesenck(e)n<br /><span style="color:#FF0000">I</span>n meinez h(e)rcz(e)n grund un(d) muot<br /><span style="color:#FF0000">A</span>ls ain guotu fud tuot
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><span style="color:#FF0000">W</span>eder <czegroß noch czeclain><ref>Moderne Bleistifteintragung rechts darüber: Cgm 379 fol. 86. Der gesamte Text ist mehrfach quer durchgestrichen, einzelne Wörter sind rasiert.</ref><br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd den(ne) []<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in [] gefle<czet><br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd auff ain <her>tten [] gesetzet<br /><span style="color:#FF0000">D</span>er trucken ist und haiß<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gepremt umb den chraiß<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gebust und vornen offen<br /><span style="color:#FF0000">H</span>aut si dan(n) <span style="color:#FF0000">d</span>as glück troffen<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as si haut praunes har<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gepacket on gevar<br /><span style="color:#FF0000">O</span>b(e)n wol <span style="color:#FF0000">u</span>mbwelbet<br /><span style="color:#FF0000">I</span>n[] war u[]selbet<br /><span style="color:#FF0000">A</span>ls si beseczt sey mit lösch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>eder cze lang noch czu rösch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>eder [] noch []<br /><span style="color:#FF0000">D</span>[] m<a>n [] groß ge[]<br /><span style="color:#FF0000">H</span>üpschlich <span style="color:#FF0000">D</span>ar []men []g<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o gelept ich nie so lieben tag
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|<span style="color:#FF0000">'''E'''S I</span>st allweg der welte löff<br />Das an der liebi lit der köff<br />Vil me(n)ge(n) frödt der may<br /><span style="color:#FF0000">M</span>enge(n) freut der türnay<br /><span style="color:#FF0000">M</span>enge(n) freut federspil<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o freut sich me(n)ger trincke(n)ts vil<br /><span style="color:#FF0000">M</span>e(n)gen freuent jagend hund<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o freuet me(n)ger sich der stuond<br /><span style="color:#FF0000">W</span>en(n) er zuom tancz köme(n) sol<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o gefallent me(n)gem fraue(n) wol<br /><span style="color:#FF0000">M</span>e(n)gem freuet uppig tan<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o freuet me(n)ge(m) gut gewant<br /><span style="color:#FF0000">M</span>enger kan nicht fröde suochen<br /><span style="color:#FF0000">E</span>r les dann ab den buochen<br /><span style="color:#FF0000">D</span>ie land farer freuent sich [86v]<br /><span style="color:#FF0000">W</span>en sy farent vo(n) rich zuo rich<br /><span style="color:#FF0000">J</span>ederma(n) hett guoten muot<br /><span style="color:#FF0000">H</span>ett er das in duncket guot<br /><span style="color:#FF0000">U</span>ber das alles frauet mich<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in gutu fut sicherlich<br /><span style="color:#FF0000">W</span>as was ma(n) höret ode(r) sicht<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as ist gen eine(r) guoten füt nicht<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotteu füt macht vogel schreyen<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in gutteu fuot mach esel wyen<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guotteu füd macht huglich phauen<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guott(e)u fuod macht kacze(n) rauen<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guott(e)u fud macht frisch huot<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in güttu fuod raicz vich und leit<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in guottu fuod macht muonich tancze(n)<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in gutu fuod macht rincze(n) rancze(n)<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in gutu fuod von natür<br /><span style="color:#FF0000">D</span>er freut sich allu c(re)at(ur)<br /><span style="color:#FF0000">N</span>u me(r)cken wer die guot sey<br /><span style="color:#FF0000">D</span>ie mich macht so sorge(n) frey<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in weyplich bild gar wolgestalt<br /><span style="color:#FF0000">W</span>eder cze jung noch cze alt<br /><span style="color:#FF0000">H</span>at die ain lieplich angesicht<br /><span style="color:#FF0000">I</span>r braunü ägen wolgericht<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd ist ir och die nas slecht<br /><span style="color:#FF0000">S</span>chickt sicht sich der muond darzuo recht<br /><span style="color:#FF0000">V</span>o(n) röti als er brinne<br /><span style="color:#FF0000">I</span>r wenglin und ir kinne<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd dar zuo ir kel [87r]<br /><span style="color:#FF0000">V</span>on liechte(r) farbe schon und hel<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd dann vörn an dem gerüst<br /><span style="color:#FF0000">A</span>n irs hercze(n) tafel brüst<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as die auch her für büßen<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd auß dem hauptloch lüßen<br /><span style="color:#FF0000">A</span>ls ain tuob auss eine(m) kruog<br /><span style="color:#FF0000">I</span>st ir der leib dar zuo klüg<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ede(r) ze kurcz noch ze lanckg<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd dem da bey an huobsche(r) gang<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ede(r) ze grosß noch ze klain<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd denn zwische(n) ireu bain<br /><span style="color:#FF0000">A</span>in ruochu fuod gefleczet<br /><span style="color:#FF0000">U</span>nd auff ain herte(n) ars gesetzt<br /><span style="color:#FF0000">D</span>er trucke(n) ist und haiß<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gebreynt umb den krais<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gebüst und vorn offen<br /><span style="color:#FF0000">H</span>at si denn das glucke troffe(n)<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as si hat bruones har<br /><span style="color:#FF0000">V</span>ast gebacket an gevär<br /><span style="color:#FF0000">O</span>ben wol umb welbet<br /><span style="color:#FF0000">I</span>nnen rot far unve(r)selbet<br /><span style="color:#FF0000">A</span>ls sy beseczet sey mit lösch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>eder zelang noch zerosch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>eder zewit noch ze eng<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as ma(n) an groß gedreng<br /><span style="color:#FF0000">H</span>übschliche(n) darein kome(n) mag [87v]<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o gelebt ich nie so liebe(n) tag<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näms für sülber und für gold<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näm si für der künig solt<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näms für tancze(n) und für raine(n)<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näm si für den süssen mayen<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näm si für all jagend hünd<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näm si für all rot münd<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch näm si für verrer vil<br /><span style="color:#FF0000">F</span>ür aller hande vederspil<br /><span style="color:#FF0000">M</span>an kan sich nichts erdencke(n)<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as sich tuffer müg gesencke(n)<br /><span style="color:#FF0000">I</span>n meins hertze(n) gruond und muot<br /><span style="color:#FF0000">D</span>enn ain guotu fuod tuot
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|Es ist allweg der welte lauff<br />Das ann der liebe leit der kauff<br />Vill mennigen freüdt der may<br />Menngen freüt der turnay<br />Menngen freüdt federspill<br />So freüdt sich mennger trinckens vill<br />Mengen freüendt jagen hundt<br />So fröudt mennge(r) sich der stundt<br />Wenn er zum(m) tanntz kemen soll [89v]<br />So gefallennt mengem frauenn woll<br />Menigem freüenndt uppig tann<br />So freüenndt menigem güt gewanndt<br />Meniger kann nit fred suchenn<br />Er less denn ab denn buchenn<br />Die lanndfarer freuennd sich<br />Wenn sy farennt vonn rich zu rich<br />Jedermann hat gütenn mütt<br />Het er das in dunckt güt<br />Über das ales freuet mich<br />Ein gutenn fud sicherlich<br />Was mann hort oder sicht<br />Das ist genn ainer gutenn fud nicht<br />Ain gutenn fud macht vogel schreienn<br />Ain gutenn fud macht essel wirenn<br />Ain gutenn fud macht fuglet pfaüenn<br />Ain gut(e)nn fud macht kaczenn kraüenn<br />Ain gut(e)nn fud macht frisch heüt<br />Ain gutenn fud raicz fich und leit<br />Ain gutenn fud macht munich tannczenn<br />Ain gutenn fud macht rinczenn rancz(e)nn<br />Ain güt(e)nn fud vonn natur<br />Der freüent sich al cretür [90r]<br />So merckennt wer die gut(e)nn sey<br />die mich macht sorgenn frey<br />Ain weiplich pild wol gestalt<br />Weder ze junng noch ze alt<br />hat die lieplich angesicht<br />Ir braüenn augenn wol gericht<br />Unnd ist ir noch die naß schlecht<br />Schickennt sich der mündt ach darzu recht<br />Vonn röt als er brünne<br />Ir wenglin unnd ir kine<br />Unnd darzü ir kell<br />Vonn liechter farb unnd hell<br />Vonn dem voder(e)nn ann dem gerist<br />Ann ires herczenn taffel brüst<br />Das die aüch herfür bussenn<br /><br />Als ain tüb aüss ainem krug<br />Ist der leib darzü k(l)üg<br />Weder zekurcz noch zelanng<br />Unnd auch dar bei ain hüpfech (i)m ganng<br />Weder zegrosß noch zeclein<br />Unnd denn zwisen zwein bain<br />Ain rauche fud wol gefelczet<br />Unnd aüff ainem hertem ars geseczet [90v]<br /><s>Unnd</s> Der truckenn ist unnd haiß<br />Vast gebreünnt umb denn <s>kreih</s> kreicz<br />Vast gebust unnd vorenn offenn<br />Hat si das gelucke troffenn<br />Das sy hat braünnes har<br />Vast gebacket ungever<br />Obenn wol umbwelbet<br />Innenn rot unnd unverselbet<br />Als si beseczet sey mit losch<br />Weder ze lanng noch ze roesch<br />Weder ze weit noch ze enng<br />Das mann ann grosß gedrenng<br />Hupschlichenn darein komenn mag<br />So gelept ich nie so liebenn tag<br />Ich naems vir silber unnd fur gold<br />Ich näms sy fur kunigs solt<br />Ich näms fur tannczenn unnd fur reuenn<br />Ich näms fur denn susenn maienn<br />Ich näms fur al jagennd hunnd<br />Ich näm sy fur al rot münnd<br />Ich näms si fur fererr vil<br />Fur alerhannd federspill<br />Mann kann sich nichcz er deckenn [91r]<br />Das ich düffer müg gesennck(e)n<br />Inn meines hercz(e)n grunndt unnd müt<br />Dann ain gute fuod thuot
|style="white-space: pre; vertical-align:top;"|<span style="color:#FF0000">E</span>s ist allweg d(er) werlt lauff<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as ander liebe leit der kauff<br /><span style="color:#FF0000">M</span>angen frewt der may<br /><span style="color:#FF0000">M</span>angen frewt der turney<br /><span style="color:#FF0000">M</span>angen frewt sich feder spill<br /><span style="color:#FF0000">M</span>angen frewt sich trukes vil<br /><span style="color:#FF0000">M</span>angen frewt sich iage(n)der hund<br /><span style="color:#FF0000">M</span>angen frewt sich der stund<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o er zu dem tancz kume(n) sol<br /><span style="color:#FF0000">m</span>anch(e)n gevall(e)n frauen wol<br /><span style="color:#FF0000">M</span>ancher hat uppigen danck<br /><span style="color:#FF0000">M</span>ancher freut sich seins gewandz<br /><br /><br /><br /><br /><span style="color:#FF0000">M</span>anger hat hat güt(e)n muot<br /><span style="color:#FF0000">H</span>at er das in tuncket güt<br /><span style="color:#FF0000">U</span>ber diez also freu ich mich<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in güt füt sicherlich<br /><br /><br /><span style="color:#FF0000">E</span>in güte fut mach vogel schreyen<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in gute füt macht esel weyen<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in gute füt macht ochsen pfüen<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in gute füt macht kacz(e)n rüen<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in gute füt macht rincz(e)n racz(e)n<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in gute füt macht munch un(d) pfaff(e)n tancz(e)n<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in gute füt von natur<br /><span style="color:#FF0000">D</span>er freuet \sich/ alle creatur<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as pfrüff ich wol bey aine(m) vers<br /><span style="color:#FF0000">W</span>a(s) in ider brüch stet der gers<br /><span style="color:#FF0000">N</span>ü merckt was die best sey<br /><span style="color:#FF0000">D</span>ie mich macht sorge(n) frey<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in weiplich gestalt<br /><span style="color:#FF0000">W</span>eder ze jung noch ze alt<br /><span style="color:#FF0000">H</span>at ein weiplich an gesicht<br /><span style="color:#FF0000">I</span>r aug(e)n ir braen wol geriht<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) ir die maß sleht<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) schick sich der mund reht<br /><span style="color:#FF0000">A</span>lß er vor röte prin<br /><span style="color:#FF0000">I</span>st ir wang un(d) ir kin<br /><span style="color:#FF0000">V</span>on schöner varb schön un(d) hel<br /><span style="color:#FF0000">V</span>o(n) licht(er) varb scheint ir kel<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) davörn an dem gerüst<br /><span style="color:#FF0000">A</span>n irs he(r)z(e)n tafel prüst<br /><span style="color:#FF0000">D</span>ie vorn auß pausen<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n aüß dem haupt lössen [32r]<br /><span style="color:#FF0000">A</span>lß ein taub auß eine(m) krüg<br /><span style="color:#FF0000">I</span>st ir leib dan darzu klüg<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed(er) ze kürcz noch ze lang<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) dar bey ein hüpsch(e)n gang<br /><span style="color:#FF0000">Z</span>wisch(e)n ire pain<br /><span style="color:#FF0000">W</span>e(de)r ze groß noch ze klain<br /><span style="color:#FF0000">E</span>in praune füt gefleczet<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) auff ein herten arß geseczet<br /><span style="color:#FF0000">D</span>er trücken ist un(d) haiß<br /><span style="color:#FF0000">F</span>ast gepremet um(b) den kraiß<br /><span style="color:#FF0000">F</span>ast paüsen un(d) vörne(n) offen<br /><span style="color:#FF0000">H</span>at sie dan(n) das gluck troffen<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as sie hat praunes har<br /><span style="color:#FF0000">F</span>ast gepacet un(d) wol gevar<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) oben wol um(b) gewelbt<br /><span style="color:#FF0000">U</span>n(d) in(en) rot var uber salbt<br /><span style="color:#FF0000">A</span>lß ob si sey beseczt mit lösch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed(er) ze lang noch ze rösch<br /><span style="color:#FF0000">W</span>ed(er) ze weit noch ze eng<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as man on ein groß getreng<br /><span style="color:#FF0000">H</span>öflich darein kume(n) mag<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o gelept ich nye so lieb(e)n tag<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch nempz fur tancz(e)n un(d) für rayen<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch nempz fur den suss(e)n mayen<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch nempz fur silb(er) un(d) für golt<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch nemps fur all(er) kunig solt<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch nemps fur all jagend hund<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch nemps fur all rot mund<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch nemps fer un(d) vil<br /><span style="color:#FF0000">F</span>ur all(er)lay hand federspil<br /><span style="color:#FF0000">I</span>ch kans doch nit erdenck(e)n<br /><span style="color:#FF0000">D</span>as sich tyefer müg gesenck(e)n<br /><span style="color:#FF0000">I</span>n meines h(er)cz(e)n sin un(d) muot<br /><span style="color:#FF0000">D</span>an(n) ein gütte frum(m)e haußfut tüt<br /><span style="color:#FF0000">W</span>iltu das wiss(e)n für war<br /><span style="color:#FF0000">S</span>o lecks im schram un(d) inn dem har
|-
|}
== Anmerkungen ==
<references />


[[Kategorie:Quelle Minnerede]]
[[Kategorie:Quelle Minnerede]]
[[Kategorie:Quelle Obszönrede]]
[[Kategorie:Quelle Obszönrede]]

Aktuelle Version vom 7. August 2023, 10:26 Uhr

Lob der guten Fut

AutorIn Anon.
Entstehungszeit Überlieferung ab 1. Drittel 15. Jhd.
Entstehungsort
AuftraggeberIn
Überlieferung Dresden, Sächsische Landesbibliothek: Mscr. Dresd. M 68, 78ra-78vb[1]
München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm 270, 121r
München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm 379, 86r-87v
Salzburg, Stiftsbibliothek St. Peter: Cod. b IV 3, 89r-91r
Sterzing, Stadtarchiv: ohne Signatur (Sterzinger Miszellaneen-Handschrift): 31v-32r
Ausgaben Anonymus: Futilitates Germanicae medii aevi ad fidem codicum manu script, S. 10-14
Hefti, Paula (Hg.): Codex Dresden M 68, S. 130-134
Leiderer, Rosmarie (Hg.): Zwölf Minnereden des Cgm 270, S. 130-134
Thurnher, Eugen/Zimmermann, Manfred (Hg.): Die Sterzinger Miszellaneen-Handschrift
Zimmermann, Manfred (Hg.): Die Sterzinger Miszellaneen-Handschrift, S. 113-115
Übersetzungen
Forschung Altenhöfer, Florian: Lob der guten Fut; Coxon, Sebastian: Laughter and Narrative in the Later Middle Ages, S. 29 Anm. 130; Fischer, Hanns: Studien zur deutschen Märendichtung, S. 45f.; Gerhardt, Christoph: Grobianische Diätetik, S. 12-24; Klingner, Jacob/Lieb, Ludger: Handbuch Minnereden, Band 1, S. 1019f.; Kunze, Konrad: Lob der guten Fut; Leiderer, Rosmarie (Hg.): Zwölf Minnereden des Cgm 270, S. 38f.; Zimmermann, Manfred (Hg.): Die Sterzinger Miszellaneen-Handschrift, S. 264-267

Synopse der Überlieferung[2]

Mscr. Dred. M 68 Cgm 270[3] Cgm 379 Cod. b IV 3 Sterzinger Miszellaneen-Handschrift
35 Der spruch ist von einer fud
Es ist je d(er) welt lauff
Dz an d(er) liebin leit d(er) kauff
Mange(n) fräuet d(er) may
Mange(n) freuet d(er) turnay
Mange(n) fräuet fed(er)spil
So fräut sich manger tri(n)cke(n)s vil
Mange(n) fräuend jagend hund
Manger fräuet sich d(er) stund
Wen(n) er zuo dem tancz kome(n) sol
Mange(m) ist mit mit frau(e)n wol
Mange(n) fräuent üppig tant
Mangen fräuet sein gewant
Manger kan nit fräud suoch(e)n
Er läs dan(n) ab den buoch(e)n
Die lantfarer fräue(n)t sich
Wen(n) si varend vo(n) reich ze rich
Jed(er) ma(n) hätt hoh(e)n muot
Hätt er was in deuchti guot
Über das alz sö fräuet mich
Ain guotu fud sich(er)lich
Wan(n) was ma(n) hört od(er) sicht
Dz ist gen ain(er) guote(n) fud nicht
Ain guote fud machet esel schryen
Ain guotu fud machet vogel wyen
Ain guotu fud machet hüglich pfau(e)n
Ain guotu fud machet kacz(e)n rau(e)n
Ain guotu fud machet frisch heut
Ain guotu fud raizt vich un(d) leut
Ain guotu fud machet rincz(e)n rancz(e)n [78va]
Ain guotu fud machet münch tancz(e)n
Ainer guote(n) fud von nataur
D(er) freut sich allu creataur
Nu(n) merckend wz die guot fud sy
Die mich machet sorge(n) frey
Wen(n) ain weiplich pild wol gestalt
Wed ze ju(n)g noch ze alt
Hat ain lieplich angesicht
Ir auge(n) ir brau(e)n wol gericht
Und ist ir die naß slecht
Schickt sich d(er) mu(n)d darzuo recht
Als ob er vo(n) rötin prin
Sind den(n) ir wang un(d) ir kin(n)
Vo(n) liecht(er) varb un(d) ir kel
Vo(n) fein(er) farb fein und hel
Un(d) davor an dem gerüst
An dez hercz(e)n tavel prüst
Die vorna(n) auß pauss(e)n
Un(d) auß dem hauptloch lauss(e)n
Alz ain taub auß aine(m) kruog
Ist ir dan(n) d(er) lyb darzuo cluog
Wed(er) zekurcz noch ze lang
Un(d) da by ain hüpscher gang
Wed(er) zegroß noch zeclain
Un(d) den(ne) zwisch(e)n die pain
Ain präin fud gefleczet
Auff aine(n) herte(n) ars geseczet
D(er) trucken ist und haisß
Un(d) vast geprämbt um(b) de(n) kraisß
Vast gebust un(d) vorna(n) off(e)n
Obs das glück hett getroff(e)n
Das si hätt praunes har
Vast gepackot on gevar
Un(d) ob(e)n wol um(b) welbet
Un(d) inne(n) rotvar unv(er)selbet
Als ob si beseczt sey mit lösch
Wed(er) zelang noch zerösch
Wed(er) zeweit noch ze eng
Das ma(n) on ain groß getreng
Hofflich dar ein komen mag [78vb]
So gelept ich nie so lieb(e)n tag
Ich näms für tancz(e)n un(d) für ray(e)n
Ich näm si für de(n) süss(e)n mayen
Ich näms für silber un(d) für gold
Ich näms für d(er) künig sold
Ich näms für all jagend hund
Ich näms für all rot mund
Ich näm si fer(er) un(d) vil
Für allerhand ved(er)spil
Man mag sich nücz erdenck(e)n
Daz sich tieffer müg gesenck(e)n
In meinez h(e)rcz(e)n grund un(d) muot
Als ain guotu fud tuot




















































Weder <czegroß noch czeclain>[4]
Und den(ne) []
Ain [] gefle<czet>
Und auff ain <her>tten [] gesetzet
Der trucken ist und haiß
Vast gepremt umb den chraiß
Vast gebust und vornen offen
Haut si dan(n) das glück troffen
Das si haut praunes har
Vast gepacket on gevar
Ob(e)n wol umbwelbet
In[] war u[]selbet
Als si beseczt sey mit lösch
Weder cze lang noch czu rösch
Weder [] noch []
D[] m<a>n [] groß ge[]
Hüpschlich Dar []men []g
So gelept ich nie so lieben tag
ES Ist allweg der welte löff
Das an der liebi lit der köff
Vil me(n)ge(n) frödt der may
Menge(n) freut der türnay
Menge(n) freut federspil
So freut sich me(n)ger trincke(n)ts vil
Me(n)gen freuent jagend hund
So freuet me(n)ger sich der stuond
Wen(n) er zuom tancz köme(n) sol
So gefallent me(n)gem fraue(n) wol
Me(n)gem freuet uppig tan
So freuet me(n)ge(m) gut gewant
Menger kan nicht fröde suochen
Er les dann ab den buochen
Die land farer freuent sich [86v]
Wen sy farent vo(n) rich zuo rich
Jederma(n) hett guoten muot
Hett er das in duncket guot
Uber das alles frauet mich
Ain gutu fut sicherlich
Was was ma(n) höret ode(r) sicht
Das ist gen eine(r) guoten füt nicht
Ain guotteu füt macht vogel schreyen
Ain gutteu fuot mach esel wyen
Ain guotteu füd macht huglich phauen
Ain guott(e)u fuod macht kacze(n) rauen
Ain guott(e)u fud macht frisch huot
Ain güttu fuod raicz vich und leit
Ain guottu fuod macht muonich tancze(n)
Ain gutu fuod macht rincze(n) rancze(n)
Ain gutu fuod von natür
Der freut sich allu c(re)at(ur)
Nu me(r)cken wer die guot sey
Die mich macht so sorge(n) frey
Ain weyplich bild gar wolgestalt
Weder cze jung noch cze alt
Hat die ain lieplich angesicht
Ir braunü ägen wolgericht
Und ist ir och die nas slecht
Schickt sicht sich der muond darzuo recht
Vo(n) röti als er brinne
Ir wenglin und ir kinne
Und dar zuo ir kel [87r]
Von liechte(r) farbe schon und hel
Und dann vörn an dem gerüst
An irs hercze(n) tafel brüst
Das die auch her für büßen
Und auß dem hauptloch lüßen
Als ain tuob auss eine(m) kruog
Ist ir der leib dar zuo klüg
Wede(r) ze kurcz noch ze lanckg
Und dem da bey an huobsche(r) gang
Wede(r) ze grosß noch ze klain
Und denn zwische(n) ireu bain
Ain ruochu fuod gefleczet
Und auff ain herte(n) ars gesetzt
Der trucke(n) ist und haiß
Vast gebreynt umb den krais
Vast gebüst und vorn offen
Hat si denn das glucke troffe(n)
Das si hat bruones har
Vast gebacket an gevär
Oben wol umb welbet
Innen rot far unve(r)selbet
Als sy beseczet sey mit lösch
Weder zelang noch zerosch
Weder zewit noch ze eng
Das ma(n) an groß gedreng
Hübschliche(n) darein kome(n) mag [87v]
So gelebt ich nie so liebe(n) tag
Ich näms für sülber und für gold
Ich näm si für der künig solt
Ich näms für tancze(n) und für raine(n)
Ich näm si für den süssen mayen
Ich näm si für all jagend hünd
Ich näm si für all rot münd
Ich näm si für verrer vil
Für aller hande vederspil
Man kan sich nichts erdencke(n)
Das sich tuffer müg gesencke(n)
In meins hertze(n) gruond und muot
Denn ain guotu fuod tuot
Es ist allweg der welte lauff
Das ann der liebe leit der kauff
Vill mennigen freüdt der may
Menngen freüt der turnay
Menngen freüdt federspill
So freüdt sich mennger trinckens vill
Mengen freüendt jagen hundt
So fröudt mennge(r) sich der stundt
Wenn er zum(m) tanntz kemen soll [89v]
So gefallennt mengem frauenn woll
Menigem freüenndt uppig tann
So freüenndt menigem güt gewanndt
Meniger kann nit fred suchenn
Er less denn ab denn buchenn
Die lanndfarer freuennd sich
Wenn sy farennt vonn rich zu rich
Jedermann hat gütenn mütt
Het er das in dunckt güt
Über das ales freuet mich
Ein gutenn fud sicherlich
Was mann hort oder sicht
Das ist genn ainer gutenn fud nicht
Ain gutenn fud macht vogel schreienn
Ain gutenn fud macht essel wirenn
Ain gutenn fud macht fuglet pfaüenn
Ain gut(e)nn fud macht kaczenn kraüenn
Ain gut(e)nn fud macht frisch heüt
Ain gutenn fud raicz fich und leit
Ain gutenn fud macht munich tannczenn
Ain gutenn fud macht rinczenn rancz(e)nn
Ain güt(e)nn fud vonn natur
Der freüent sich al cretür [90r]
So merckennt wer die gut(e)nn sey
die mich macht sorgenn frey
Ain weiplich pild wol gestalt
Weder ze junng noch ze alt
hat die lieplich angesicht
Ir braüenn augenn wol gericht
Unnd ist ir noch die naß schlecht
Schickennt sich der mündt ach darzu recht
Vonn röt als er brünne
Ir wenglin unnd ir kine
Unnd darzü ir kell
Vonn liechter farb unnd hell
Vonn dem voder(e)nn ann dem gerist
Ann ires herczenn taffel brüst
Das die aüch herfür bussenn

Als ain tüb aüss ainem krug
Ist der leib darzü k(l)üg
Weder zekurcz noch zelanng
Unnd auch dar bei ain hüpfech (i)m ganng
Weder zegrosß noch zeclein
Unnd denn zwisen zwein bain
Ain rauche fud wol gefelczet
Unnd aüff ainem hertem ars geseczet [90v]
Unnd Der truckenn ist unnd haiß
Vast gebreünnt umb denn kreih kreicz
Vast gebust unnd vorenn offenn
Hat si das gelucke troffenn
Das sy hat braünnes har
Vast gebacket ungever
Obenn wol umbwelbet
Innenn rot unnd unverselbet
Als si beseczet sey mit losch
Weder ze lanng noch ze roesch
Weder ze weit noch ze enng
Das mann ann grosß gedrenng
Hupschlichenn darein komenn mag
So gelept ich nie so liebenn tag
Ich naems vir silber unnd fur gold
Ich näms sy fur kunigs solt
Ich näms fur tannczenn unnd fur reuenn
Ich näms fur denn susenn maienn
Ich näms fur al jagennd hunnd
Ich näm sy fur al rot münnd
Ich näms si fur fererr vil
Fur alerhannd federspill
Mann kann sich nichcz er deckenn [91r]
Das ich düffer müg gesennck(e)n
Inn meines hercz(e)n grunndt unnd müt
Dann ain gute fuod thuot
Es ist allweg d(er) werlt lauff
Das ander liebe leit der kauff
Mangen frewt der may
Mangen frewt der turney
Mangen frewt sich feder spill
Mangen frewt sich trukes vil
Mangen frewt sich iage(n)der hund
Mangen frewt sich der stund
So er zu dem tancz kume(n) sol
manch(e)n gevall(e)n frauen wol
Mancher hat uppigen danck
Mancher freut sich seins gewandz




Manger hat hat güt(e)n muot
Hat er das in tuncket güt
Uber diez also freu ich mich
Ein güt füt sicherlich


Ein güte fut mach vogel schreyen
Ein gute füt macht esel weyen
Ein gute füt macht ochsen pfüen
Ein gute füt macht kacz(e)n rüen
Ein gute füt macht rincz(e)n racz(e)n
Ein gute füt macht munch un(d) pfaff(e)n tancz(e)n
Ein gute füt von natur
Der freuet \sich/ alle creatur
Das pfrüff ich wol bey aine(m) vers
Wa(s) in ider brüch stet der gers
Nü merckt was die best sey
Die mich macht sorge(n) frey
Ein weiplich gestalt
Weder ze jung noch ze alt
Hat ein weiplich an gesicht
Ir aug(e)n ir braen wol geriht
Un(d) ir die maß sleht
Un(d) schick sich der mund reht
Alß er vor röte prin
Ist ir wang un(d) ir kin
Von schöner varb schön un(d) hel
Vo(n) licht(er) varb scheint ir kel
Un(d) davörn an dem gerüst
An irs he(r)z(e)n tafel prüst
Die vorn auß pausen
Un aüß dem haupt lössen [32r]
Alß ein taub auß eine(m) krüg
Ist ir leib dan darzu klüg
Wed(er) ze kürcz noch ze lang
Un(d) dar bey ein hüpsch(e)n gang
Zwisch(e)n ire pain
We(de)r ze groß noch ze klain
Ein praune füt gefleczet
Un(d) auff ein herten arß geseczet
Der trücken ist un(d) haiß
Fast gepremet um(b) den kraiß
Fast paüsen un(d) vörne(n) offen
Hat sie dan(n) das gluck troffen
Das sie hat praunes har
Fast gepacet un(d) wol gevar
Un(d) oben wol um(b) gewelbt
Un(d) in(en) rot var uber salbt
Alß ob si sey beseczt mit lösch
Wed(er) ze lang noch ze rösch
Wed(er) ze weit noch ze eng
Das man on ein groß getreng
Höflich darein kume(n) mag
So gelept ich nye so lieb(e)n tag
Ich nempz fur tancz(e)n un(d) für rayen
Ich nempz fur den suss(e)n mayen
Ich nempz fur silb(er) un(d) für golt
Ich nemps fur all(er) kunig solt
Ich nemps fur all jagend hund
Ich nemps fur all rot mund
Ich nemps fer un(d) vil
Fur all(er)lay hand federspil
Ich kans doch nit erdenck(e)n
Das sich tyefer müg gesenck(e)n
In meines h(er)cz(e)n sin un(d) muot
Dan(n) ein gütte frum(m)e haußfut tüt
Wiltu das wiss(e)n für war
So lecks im schram un(d) inn dem har

Anmerkungen

  1. Bei Klingner, Jacob/Lieb, Ludger: Handbuch Minnereden, Band 1, S. 1019, fälschlich 79ra-79vb.
  2. Transkriptionsrichtlinien: Abkürzungen werden in () aufgelöst; Nachträge werden gekennzeichnet (\von unten/, /von oben\, |von der Seite|); hochgestellte Vokale werden in den Fließtext übernommen; moderne Unterscheidung von u, v, w; Moderne Unterscheidung von i, j; Vereinheitlichung unterschiedlicher s-Formen zu s, Beibehaltung von ß; grundsätzliche Kleinschreibung, Großschreibung nur bei Versmarkierung beibehalten (und ggf. vereinheitlicht); Weglassen von Interpunktion; ggf. Einfügen von Zeilenumbrüchen bei Versgrenzen; ӱ → y; ë → e.
  3. "In Mü4 wurde der Text durch Heraustrennung von Bl. 120 und der oberen Hälfte von Bl. 121 weitgehend entfernt (gegebenenfalls durch den Vorbesitzer H. Lauginger, 1553, vgl. den Besitzereintrag auf dem neu eingeklebten Teil von Bl. 121). Die auf 121r verbliebenen Verse sind radiert und mehrfach durchgestrichen" (Klingner, Jacob/Lieb, Ludger: Handbuch Minnereden, Band 1, S. 1018).
  4. Moderne Bleistifteintragung rechts darüber: Cgm 379 fol. 86. Der gesamte Text ist mehrfach quer durchgestrichen, einzelne Wörter sind rasiert.